O pisaniu. Nowy cykl: Dwie Książki

Jaka jest definicja pisarza? Dla mnie to niekoniecznie autor, którego dzieło opublikowano i który ma czytelników - gdyby spełniono ostatnie życzenia Kafki, jego rękopisy zjadłyby płomienie, a mimo to umarłby jako pisarz, przede wszystkim, a nie urzędnik*. Pisarz to ktoś, kto odczuwa przymus pisania - nie zliczę, w ilu wywiadach z piszącymi czytałam, że książka, którą napisali, "domagała" się, by on/a ją stworzyli, postacie zaczęły żyć własnym życiem, i przez myśl im nawet nie przeszło, że ktoś ich pisanie kiedyś opublikuje, ale mimo to pisali. Isabel Allende czy Arundhati Roy opowiadały, że Dom Duchów i Bóg Rzeczy Małych spadły im z nieba - obie zarzekały się, że te książki objawiły im się, gotowe, a one były tylko narzędziem. Pisanie jest doskonałym instrumentem terapeutycznym - ludzie, którzy mieli trudne dzieciństwo czy przeżyli tragedię często przekonują się, że przelanie tych wydarzeń i związanych z nimi uczuć na papier uwalnia ich od negatywnych emocji. Dziś taką funkcję spełniają także blogi.
Na polskich forach spotykam się z błędną jednak opinią, że "pisania nie można się nauczyć", trzeba mieć talent i już. Podejście tutaj jest diametralnie inne, tak jak zupełnie różny jest tu rynek wydawniczy. Ta dyskusja, w której każdy, w tym głównie aspirujący polscy autorzy, z zapałem bronili postawy "trzeba mieć talent, a nie trzymać się formułki", dotyczyła uruchomienia na polskiej uczelni kierunku Creative Writing (tak właśnie, nie ma bowiem polskiej nazwy). Takie kierunki istnieją w UK i USA od wielu lat - niektóre są tak prestiżowe i oblegane, że liczba chętnych znacznie przekracza liczbę miejsc. Zarówno wykładowcy, jak i wielu absolwentów to literacka creme de la creme: studia magisterskie Creative Writing na University of East Anglia, kierunek założony przez Malcolma Bradbury i Angusa Wilsona, miały pierwszego absolwenta w osobie... Iana McEwan'a. Za nim przyszli m.in. Kazuo Ishiguro, Erica Wagner, Trezza Azzopardi, Jane Harris, Mary Allen, Joe Dunthorne...długo by wymieniać. To nie przypadek, że najzdolniejsi, najbardziej wpływowi pisarze brytyjscy nie są "nieoszlifowanymi diamentami", którzy warsztatu uczyli się sami, metodą prób i błędów, jak autorzy w Pl. Są rzecz jasna pisarze, którzy takich studiów nie skończyli, a mimo to udało im się opublikować swoje dzieła - ale, co wielu podkreśla w wywiadach, absolwenci Creative Writing mieli łatwiej, a niektórzy, gdyby nie studia, które ujęły w karby ich kreatywną naturę, nie mieliby dyscypliny czy wytrwałości, której wymaga napisanie książki. Nie mam wątpliwości, że takie studia są przydatne i sprzyjają rozkwitowi literatury.

Publikowany co roku przewodnik dla pisarzy/artystów - zawiera m.in. dane agentów i wydawnictw

Ku sprawiedliwości: brytyjscy autorzy tworzą w nader sprzyjającej atmosferze. Kwitnie tu czytelnictwo, i wbrew temu, co mówią niektórzy malkontenci, książka nigdzie chyba nie ma się tak dobrze, jak tu: nowy tytuł ukazuje się co pół minuty**, książki i e- booki są cenowo przystępne, dzięki temu, że każdy niemal tytuł wychodzi w taniej wersji, istnieje też dynamiczny"drugi obieg" - ludzie masowo oddają przeczytane nowości do sklepów dobroczynnych lub tanio odsprzedają. Działy PR i marketingu w tutejszych wydawnictwach działają bardzo prężnie, żaden niemal pisarz czy ilustrator nie jest sam sobie żeglarzem i okrętem, tylko ma profesjonalnego agenta - sprzedanie książki bez pomocy agenta jest niemal niemożliwe. Biblioteki grają bardzo aktywną rolę, pomagając na przykład klubom książki: na terenie całego kraju istnieją tysiące klubów czytelniczych (book clubs), w ramach których ludzie regularnie spotykają się, by dyskutować o swoich lekturach. Poza tym w mojej bibliotece był także jednodniowy kurs Creative Writing (byłam, dużo się nauczyłam), spotkanie z wydawcą i jej wykład o tym, jak wygląda publikacja w UK (How to get published), spotkania z autorami, głośne czytanie i kluby czytelnicze dla dzieci etc etc - i moja nie jest żadnym wyjątkiem. Mnóstwo innych instytucji zaangażowanych jest zarówno w promocję czytelnictwa, jak i rozwój talentów: Guardian na przykład nie tylko znakomicie zachęca do czytania, ale także organizuje cenione warsztaty dla początkujących autorów. Więcej na ten temat możecie przeczytać u Chihiro - gorąco polecam jej znakomity post pt. Nowy sezon czytelniczy rozpoczęty.
Ten wpis jest tytułem wstępu do kolejnego cyklu - czytam dużo, ale mało piszę o moich lekturach, a ten cykl może mnie zmobilizować. W każdym odcinku chcę zrecenzować dwie książki tego samego gatunku lub o tej samej tematyce. W pierwszym: dwie książki o tym, jak pisać: "Jak pisać. Pamiętnik Rzemieślnika" Stephena Kinga, oraz Bird by Bird Anne Lamott.

Mój stos przyłóżkowy - zdjęcie sprzed paru miesięcy, zatem stos dziś wygląda inaczej, ale jest niemniejszy

*Kiedyś miałam przyjemność nocować w budynku, w którym Kafka pracował - obecnie to hotel.
** Utarła się opinia, także wśród tutejszych intelektualistów, że tłumaczy się tu za mało prozy nieanglojęzycznej. Moje doświadczenie tego nie potwierdza - zawsze znajduję angielskie tłumaczenie książki norweskiej, brazylijskiej, rosyjskiej czy chińskiej, którą mi polecono. Wydaje się tu wszystkich najważniejszych współczesnych polskich autorów - ostatnio bardzo dobre recenzje, i to w "zwykłych", a nie literackich, publikacjach, zebrało najnowsze dzieło Jacka Hugo - Badera.