O emigracji prawdziwie

Tato, musisz mi pomóc. Musisz wytłumaczyć mamie moją sytuację z pracą. Ona myśli, że w Anglii łatwo o pracę - że mnie jest łatwo, bo byłam w czołówce na moim roku. Ale wcale tak nie jest. Moje wykształcenie się nie liczy. Nikt tam nawet nie słyszał o SGH. Nie potrafią nawet wymówić pełnej nazwy. Dla nich jestem po prostu kolejną Polką, która przyjechała by być au pair lub czyścić toalety. To wszystko, do czego się wg nich nadaję.

To fragment z książki pt. Poles Apart (tytuł to gra słów - Poles to Polacy, ale poles apart  to obiegowy zwrot, oznacza "biegunowo różne"), napisanej przez Angielkę, Polly Courtney. Autorka zadedykowała książkę "prawdziwej Marcie", której historia zainspirowała ją do napisania powieści o młodej Polce, szukającej szczęścia w Londynie. Ta znajomość z Martą musiała być zażyła, gdyż Angielce, która nie ma za sobą doświadczenia emigracji, udało się wręcz nadzwyczajnie wcielić w skórę młodej polskiej imigrantki i nakreślić wiarygodny obraz jej doświadczeń, uczuć i przemyśleń. Osiągnięciem jest choćby to, że większość polskich słów nie zawiera błędów, za to zawiera polskie czcionki typu ę - prawdziwy wyczyn, gdyż przekręcanie nazwisk i słów słowiańskich to norma.
Marta,  mieszkanka Łomianek i wyróżniająca się absolwentka marketingu na SGH, przyjeżdża do Londynu w połowie ostatniej dekady, z przysłowiowymi stoma funtami w kieszeni. Jej sytuacja i tak jest nieporównanie lepsza od innych imigrantów ze świeżo przyjętych do Unii krajów Europy Wschodniej (wiem, że do dziś niektórzy się obruszają w Pl, że Pl zaliczana jest do Europy Wschodniej, a nie Centralnej, moja rada: get over it): dzięki znajomościom ma zapewniony dach nad głową, i to nie bylejaki. Marta trafia do jednej z najdroższych i najelegantszych dzielnic Londynu - South Kensington. Autorka umiejętnie pokazuje kontrast między skromnym pochodzeniem bohaterki a środowiskiem bogatej i uprzywilejowanej angielskiej upper middle class. Marta na początku obrusza się, gdy Anglicy pytają ją, czy będzie operką - ona, z dyplomem SGH, nie zamierza się zniżać do takich zajęć. Szybko jednak dostaje lekcję pokory - jak tysiące Polaków przed nią, Marta zaczyna zdawać sobie sprawę, że polskie wykształcenie jest nic lub niewiele warte, że nikt nawet nie słyszał o SGH, a tym bardziej nie wie, że w Pl to uczelnia prestiżowa. Nikt też nie ceni doświadczenia uzyskanego w Pl, zwłaszcza w firmach, które nie są międzynarodowymi korporacjami - a nawet jeśli są, to fakt, że to filie w Pl, jest postrzegane na niekorzyść. Byłam zaskoczona, że Angielka tak trafnie opisała sytuację, którą i ja, i wielu moich znajomych w UK przerobiło nie raz. O ile nie ma się wykształcenia, które dość łatwo przekłada się na tutejsze realia (stomatologia, medycyna, inżynieria itp. - słowem, porządny zawód) to szanse na pracę na poziomie dostępnym dla absolwentów tutejszej uczelni są znikome. Taka jest prawda, wbrew mitom szerzonym na niektórych forach emigracyjnych. (Przy okazji mam nadzieję, że emigracja i normy unijne przyczynią się do tego, że polski system szkolnictwa wyższego będzie zreformowany. Kto ma pieniądze na to, by studiować np. filologię 5 lat, przy czym ostatni rok "studenci" de facto pracują, bo to rok poświęcony na "pisanie pracy", i już prawie nie chodzi się na wykłady czy zajęcia? Angielski system jest o wiele bardziej efektywny - 3 lata intensywnych studiów dziennych, które obejmują co najmniej ten sam zakres, co polskie studia pięcioletnie. I Bachelor's degree, to jak najbardziej dyplom ukończenia wyższych studiów. Niektórzy moi polscy znajomi się oburzyli, gdy tutejsze ministerstwo oświaty oficjalnie uznało polski tytuł magistra za równoznaczny z tutejszym Bachelor's, ale nie mieli racji. Ogromna większość Brytyjczyków poprzestaje na Bachelor's, studia magisterskie to tutaj studia podyplomowe, często wykraczające poza zakres polskiej magisterki. Nikt, poza studentami takich kierunków jak weterynaria czy medycyna, nie ma czasu ani pieniędzy, ani, co ważniejsze, potrzeby, by studiować dłużej niż 3 lata. Jeśli chce kontynuować edukację, może wybierać między doktoratem a magisterką - żeby zrobić doktorat, nie trzeba wcześniej robić magistra. Decyduje się na to niewielu, głównie osoby z bogatych rodzin, lub te, które chcą robić karierę naukową.)

Marta odkłada ambicję na półkę i zaczyna rozdawać ulotki. Jedyną dobrą stroną tego upokarzającego zajęcia okazuje się to, że w pracy Marta poznaje przystojnego i inteligentnego Polaka, Dominika, i zakochuje się. On także nie może znaleźć lepszej pracy, a gdy w końcu wydaje się, że ją znalazł, okazuje się, że nieuczciwa firma przyjęła go tylko po to, by z niego zrobić kozła ofiarnego. Zniechęcony, Dominik postanawia wrócić do Krakowa. Przedtem jednak traci też zaufanie Marty...
Po różnych perypetiach Marcie udaje się wreszcie, z pomocą angielskiej przyjaciółki, dostać pracę w agencji marketingowej, ale i tu zazdrosne tubylki zastawiają na nią pułapki. Office politics, i wbijanie noża w plecy nie jest angielską specyfiką, ale bycie imigrantem a więc słabsza pozycja na starcie, sprawia, że biurowi intryganci mają ułatwione zadanie. Nie zdradzę tu, czy Marcie udało się wyjść z opresji obronną ręką, i czy ona i Dominik będą razem, bo zepsułabym przyjemność osobom, które zdecydują się na lekturę (mogę pożyczyć mój egzemplarz).
Mimo że autorce nie udało się do końca ustrzec przed stereotypami, i to zarówno w stosunku do Polaków (prowincjonalny ubiór, łamana angielszczyzna), jak i do Brytyjczyków (wszyscy bogaci Anglicy z wyższej klasy średniej to aroganci i hipokryci), polecam tę książkę, szczególnie Polakom z UK, ale i innym mieszkającym za granicą, choć powinna zaciekawić też osoby z Polski.
Na stronie autorki dostępnych jest 5 rozdziałów za darmo. Książkę w oryginale można też kupić w Amazonie.  Polskie tłumaczenie nosi tytuł Oddaleni, ale nie mogę znaleźć informacji, czy już jest w Polsce. Na pewno jest dostępne w księgarni internetowej dla Polaków w UK, Piąta Strona Świata.